Je begint geen eigen zaak om er je broek aan te scheuren. Daarom moet je uitvissen of je project rendabel is. Dat kan door een financieel plan op te stellen, dat een overzicht geeft van je inkomsten, investeringen en uitgaven. Zo breng je alle wolfijzers en schietgeweren in kaart die zich op je weg bevinden.
Het financieel plan is een hoofdstuk van je business plan. Je financieel plan vertelt of je project financieel haalbaar is door alle inkomsten, investeringen en uitgaven op te lijsten. Dat doe je samen met je boekhouder of een andere financiële expert, nadat je zelf een eerste schatting hebt gemaakt.
Je financieel plan staat niet in steen gebeiteld. Het blijft een – weliswaar zo realistisch mogelijke – inschatting. Bijsturen is dus altijd mogelijk.
Voor wat, hoort wat. Het nieuwe vennootschapsrecht maakte komaf met het minimum startkapitaal, maar stelde wel een overdacht financieel plan als tegenprestatie. Voor vennootschappen zoals een bv, nv en cv is het opstellen ervan een verplichte klus. Vervolgens leg je het plan ook neer bij de notaris.
Daar kan het document in bepaalde gevallen opgevraagd worden, bijvoorbeeld indien je zaak failliet gaat binnen de 3 jaar na je start. Schort er iets aan je plan, en voorzag je bijvoorbeeld te weinig startkapitaal? Dan kan je toch hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden om de openstaande schulden te vereffenen. Daarbij kan zelfs je privévermogen aangesproken worden. Voorzichtigheid – in de vorm van een goed financieel plan – is dus de moeder van de porseleinkast.
Ook al is het voor andere bedrijfsvormen niet verplicht, toch blijft het opstellen van een financieel plan altijd een aanrader. Je beschikt financieel over een glazen bol, en je staat sterker in je schoenen wanneer je aan tafel zit met partners, investeerders en banken.
Een financieel opstellen doe je in drie stappen. Eerst kijk je naar de korte termijn: welke investeringen en kosten komen kijken bij de opstart? Vervolgens richt je de blik iets verder, en ga je de financieringen na op lange termijn. En tot slot neem je de dagelijkse werking onder de loep, met het liquiditeitsplan.
Stap 1: je activiteit
Stap 2: je investerings- en financieringsplan
Stap 3: je liquiditeitsplan
Wil je zeker zijn dat je aan alles gedacht hebt bij je start als zelfstandige? Ga dan zeker even langs de overzichtspagina. Daar krijg je een handig draaiboek voor een geruste start.
In deze eerste stap neem je jouw activiteit onder de loep. Welke kosten en opbrengsten zijn eraan verbonden? En vooral: zijn de baten groter dan de lasten? Want dat is een cruciale voorwaarde om rendabel te zijn.
Om daar een getal op te plakken, dien je zorgvuldig te analyseren welke diensten of producten je gaat verkopen tegen welke prijs.
Start je bijvoorbeeld als zelfstandig kinesist? Dan kan je jezelf de volgende vragen stellen:
Wil je elektrische fietsen verkopen? Vraag jezelf dan af:
Voor je kosten kan je een onderscheid maken tussen de volgende categorieën.
Zijn je opbrengsten precies gelijk aan je kosten, dan draai je break-even. Je hebt dan de zogenaamde rentabiliteitsdrempel bereikt. Overschrijden je voorziene opbrengsten het break-even punt, dan maak je winst. Hoe groter je sprong over de rentabiliteitsdrempel, hoe geruster je kan slapen. Liggen je opbrengsten onder het break-even punt, dan maak je verlies. Met andere woorden: je verliest geld en moet dus je inkomen verhogen of je kosten verlagen.
Waar je in de vorige stap vooral keek naar het spijzen van je dagelijkse werking, richt je nu de blik op de langere termijn. Je denkt niet meer in termen van kost en opbrengst, maar bekijkt welke investeringen aangewezen zijn. Je stelt je ook de vraag waar je het kapitaal sprokkelt dat je hiervoor nodig hebt. De antwoorden breng je samen in je financieringsplan.
Investeringen zijn kosten die je maakt om aankopen te doen die onmisbaar zijn voor de dagelijkse werking van je zaak. Het gaat meestal om grotere bedragen, die in de boekhouding over een langere periode worden afgeschreven. Deze investeringen zijn vaak heel divers, zoals je ziet in de voorbeelden hieronder.
Je kan je investeringen onderverdelen volgens een vaste structuur. Deze indeling gebeurt volgens graad van liquiditeit: hoe snel kunnen deze investeringen opnieuw in liquide middelen (cash geld) worden omgezet?
Het totaalbedrag van je financieringsplan moet gelijk – of liefst zelfs groter – zijn dan dat van je investeringsplan. Is dat niet het geval, dan kan je sommige investeringen niet betalen.
Financieren doe je met eigen middelen en met externe middelen, zoals een lening. Hoe meer centen je zelf inbrengt, hoe sterker je in je schoenen staat. Je hebt immers minder hulp nodig van buitenaf. Om je financieringsplan bij elkaar te leggen, maak je gebruik van drie puzzelstukken.
Naast deze drie puzzelstukken zijn er uiteraard nog alternatieve financieringen. Vooral crowdfunding wint sterk aan populariteit. Voorverkoop is eveneens een optie, wanneer je product verkocht kan worden alvorens de productie is gestart. Zo worden bouwprojecten vaak op de markt gegooid op basis van een maquette.
Een gouden raad: wees realistisch
Een sterk plan bouw je steen per steen. Toets bij elke nieuwe stap de haalbaarheid. Ligt de lat te hoog om erover te springen? Ga dan terug naar start en leg alle stenen opnieuw. Daar kruipt werk in, maar die tijd krijg je dubbel en dwars terugbetaald in zekerheid en een gerust gemoed. Je hebt niets aan een plan voor een luchtkasteel.
In deze fase ga je kijken naar je bedrijfscyclus. Welke terugkerende patronen van verkopen, aankopen en betalen neem je waar, en hoe kan je daar rekening mee houden? Deze cycli verschillen van zaak tot zaak. Zo zal een speelgoedwinkel meer verkopen in december – voor sinterklaas en eindejaar – en daarmee rekening moeten houden in het voorraadbeheer en de betalingstermijnen aan leveranciers. In deze fase zijn kasplanning en liquiditeit de codewoorden.
Je zaak krijgt inkomsten, je zaak heeft uitgaven. Deze lopen helaas niet mooi in de pas. Je zal periodes meemaken dat de kassa luid rinkelt, terwijl het op andere momenten akelig stil blijft. Zo kan het gebeuren dat jij – ondanks het feit dat je perfect op winstschema zit – toch te maken krijgt met een tekort aan liquide middelen omwille van de betalingstermijnen.
Een liquiditeitsplan brengt die mogelijke struikelsteen in kaart. Je krijgt een heldere kijk op je maandelijkse inkomsten en uitgaven. Zo zie jij in een oogopslag welke centen je per maand in huis moet hebben om de kosten te dekken. Eventuele tekorten kan je dan opvangen met een kortlopende lening, zoals een kaskrediet. Al blijft dat wel een dure oplossing, waar je beter omzichtig mee omspringt.
Eens de tekorten tegen de muur gespijkerd, kan je speuren naar de oorzaken – en dus ook naar de oplossingen en bijsturingen. Misschien kan je grote uitgaven over meerdere jaren spreiden in plaats van in één jaar op te hoesten. Ook meer kasgeld kan wonderen doen, door bijvoorbeeld contante betalingen te beperken of een kleinere voorraad in huis te halen.
